Zaburzenia psychotyczne zazwyczaj kojarzą się nam z pacjentami szpitali psychiatrycznych, których znamy z filmów. Tak naprawdę jednak większość osób doświadczających zaburzeń psychotycznych na stałe przebywa w domu. Ich doświadczenia nie wymagają bowiem izolacji w szpitalu. Jednak czym tak naprawdę są zaburzenia psychotyczne? Jak się objawiają? Po czym można je rozpoznać i jak są leczone? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.
Czym są zaburzenia psychotyczne?
Zaburzenia psychotyczne są stanami charakteryzującymi się zaburzeniami myślenia, zachowania i emocji, które mogą prowadzić do zniekształconego obrazu rzeczywistości – a jednocześnie umysł osoby znajdującej się w takim stanie postrzega rzeczywistość w odmienny sposób. Osoby z zaburzeniami psychotycznymi mogą doświadczać omamów, halucynacji i/lub urojeń, które prowadzą do nieprzewidzianych w skutkach działań. Często doświadczają także dezorganizacji mowy i zachowania, trudności z koncentracją lub skupieniem się na zadaniach oraz wycofania społecznego. Psychoza może również powodować zmiany w nastroju, takie jak depresja lub mania. U wielu pacjentów stanom psychotycznym towarzyszy lęk.
Różne typy zaburzeń psychotycznych
Zaburzenia psychotyczne obejmują bardzo szeroką grupę schorzeń, spośród których najbardziej znana jest schizofrenia. W jej przebiegu objawy psychotyczne mogą utrzymywać się stale z okresami remisji i nasilonych epizodów albo mogą przybierać postać pojedynczych epizodów.
Oprócz schizofrenii wyróżnia się zaburzenia schizoafektywne (objawy psychotyczne łączą się w nich z zaburzeniami nastroju, np. manią lub depresją), zaburzenia schizotypowe (zaburzenia osobowości z elementami schizofrenii), zaburzenia egzogenne (zaburzenia psychotyczne pojawiające się w wyniku nadużywania substancji psychoaktywnych, np. narkotyków) i psychozy somatyczne (często będące wynikiem chorób somatycznych i uszkodzeń układu nerwowego).
Jak są rozpoznawane stany psychotyczne?
Rozpoznanie obecności zaburzeń psychotycznych może być trudne, ponieważ objawy różnią się w zależności od osoby. Do typowych objawów należą zmiany w rytmie snu; obniżony (lub w przypadku współtowarzyszącej manii podwyższony) poziom energii; drażliwość lub pobudzenie; wycofanie społeczne; trudności z koncentracją lub śledzeniem rozmów; dziwne przekonania lub zachowania, które wydają się nie pasować do obecnej sytuacji życiowej danej osoby; słyszenie głosów, których nikt inny nie słyszy; skrajna paranoja lub podejrzliwość wobec innych.
Jeśli uważasz, że ktoś, kogo znasz, doświadcza zaburzeń psychotycznych, ważne jest, aby natychmiast szukać profesjonalnej pomocy. Wykwalifikowany specjalista od zdrowia psychicznego może ocenić objawy danej osoby. Określi, czy wskazują one na psychozę i zapewni odpowiednie opcje leczenia.
Jak przebiega leczenie stanów psychotycznych?
Zaburzenia psychotyczne są zazwyczaj leczone kombinacją leków przeciwpsychotycznych i psychoterapii. Leki przeciwpsychotyczne działają poprzez zmniejszenie intensywności objawów psychotycznych. Psychoterapia zajmuje się problemami leżącymi u podstaw, które mogą być przyczyną psychozy. Leczenie często koncentruje się na pomocy osobom w zrozumieniu ich stanu i nauczeniu się, jak sobie z nim radzić. Ważne jest także wsparcie bliskich.