Na szczęście psychoterapia przestała stanowić powód do wstydu. Coraz więcej osób publicznych przyznaje, że korzysta lub korzystało z profesjonalnego wsparcia. Piosenkarze, aktorzy, a nawet politycy nie ukrywają, że doświadczyli depresji, załamania nerwowego i/lub uzależnienia. Problemy emocjonalne często znacząco obniżają jakość życia. Na szczęście można się z nimi uporać przy wsparciu specjalisty. W niniejszym artykule zostaną przybliżone wybrane nurty psychoterapii. Warto poznać ich różnorodność oraz podstawowe założenia, aby wybrać dla siebie najlepsze rozwiązanie.
Jak działa psychoterapia psychodynamiczna
Psychoterapia psychodynamiczna opiera się na budowaniu więzi pacjenta z terapeutą, dlatego może pomóc w tworzeniu bliskich relacji z innymi ludźmi. Podczas pierwszych sesji specjalista zadaje różne pytania, aby lepiej poznać problem. O przebiegu kolejnych spotkań decyduje już pacjent. To on wybiera tematy, które zostaną poruszone. Choć terapia psychodynamiczna sporo czerpie z dorobku psychoanalizy, to rezygnuje z jej sztywnych zasad. Pacjent i terapeuta siedzą naprzeciwko siebie, nawiązując kontakt wzrokowy, który odgrywa ważną rolę w komunikacji i sprzyja tworzeniu więzi. Nazwa nurtu wskazuje na to, iż bazuje na dynamicznej zmianie.
U podstaw terapii psychodynamicznej znajduje się założenie, że to, co pozostaje nieuświadomione, odgrywa kluczową rolę. Człowiek często nie zdaje sobie sprawy, że jego jakość życia obniżają dysfunkcyjne wzorce relacyjne, ukryte potrzeby i wewnętrzne konflikty. To właśnie one utrudniają budowanie bliskich więzi z innymi ludźmi i sprzyjają nieadaptacyjnym zachowaniom.
W relacji z terapeutą pacjent często korzysta ze wzorców relacyjnych, które zostały w nim zaszczepione w dzieciństwie. Z wielu z nich często nie zdaje sobie sprawy. Niektórzy ludzie testują innych, w tym terapeutę, aby sprawdzić, jak druga strona odniesie się do określonego zachowania. Np. celowo przerywają komuś wypowiedź, aby zbadać jego reakcję. Inni natomiast mogą bardzo zabiegać o aprobatę rozmówcy, gdyż przyzwyczaili się, że na zainteresowanie drugiego człowieka trzeba zasłużyć.
W terapii psychodynamicznej pacjent dzieli się ze specjalistą tym, co uważa za ważne. Psychoterapeuta reaguje dopiero wówczas, gdy dostrzeże jakieś dysfunkcyjne zachowanie. Klaryfikacja polega na objaśnianiu pacjentowi mechanizmów, które stoją za jego wyborami, wypowiedziami i gestykulacją. To trudny moment, gdyż wielu ludzi nie potrafi przyjąć do wiadomości tego, co zauważył terapeuta.
Czy pacjenci z zaburzeniami osobowości mogą korzystać z terapii psychodynamicznej? Tak, ma ona charakter długotrwały i sporo czerpie z dorobku psychoanalizy, dlatego stanowi godne uwagi rozwiązanie. Warto wyraźnie podkreślić, iż zmienia ona strukturę osobowości, lecz nie prowadzi do całkowitego wyzdrowienia. Ponadto terapia psychodynamiczna sprawdzi się w przypadku depresji i stanów lękowych, gdyż u ich podstaw często znajdują się złe wzorce, które nie pozwalają tworzyć zdrowych relacji z innymi ludźmi.
Terapia psychodynamiczna ma charakter długotrwały i wymaga pogłębionej pracy. Tymczasem wielu ludzi pragnie szybko poprawić swój nastrój lub stworzyć lepszy związek, dlatego takie osoby nie odnajdą się w tym nurcie. Ponadto klaryfikacja, która następuje podczas sesji, często dotyka trudnej przeszłości, dlatego niektórzy rezygnują z kolejnych wizyt. Z drugiej strony terapia psychodynamiczna pozwala dotrzeć do źródła problemu i go rozwiązać. Jeśli czujesz, że ten praca z terapeutą właśnie w tym nurcie mogłaby poprawić jakość Twojego życia, psychoterapia w Krakowie w Gabinetach Rozwoju z pewnością spełni Twoje oczekiwania.
Na czym polega terapia systemowa?
Terapia systemowa opiera się na założeniu, że członkowie rodziny tworzą razem większy układ. Nawet z pozoru niewielka zmiana może naruszać jego stan wewnętrznej równowagi. Rodzinę często porównuje się do połączonych naczyń. Gdy w jednym z nich pojawia się ciecz, przedostanie się również do pozostałych. Na terapię systemową zazwyczaj zgłaszają się rodzice z dzieckiem, które przeżywa gorszy okres lub sprawia trudności wychowawcze. Młody człowiek to Pacjent Identyfikowany, a jego zachowanie sygnalizuje głębszy problem w systemie rodzinnym. Poprzez trudności z nauką, okazywanie agresji itp. pragnie przywrócić stan wewnętrznej równowagi systemu. Np. dziecko nieświadomie gorzej przyswaja wiedzę po to, aby jego mama okazywała mu więcej uwagi. Młody człowiek widzi, że tato, który generuje trudności, może liczyć na troskę swojej żony. Dziecko pragnie, aby mama otoczyła je opieką, a problemy pozwalają osiągnąć upragniony cel.
W przypadku terapii systemowej kluczową rolę odgrywa określenie zależności cyrkularnych. Specjalista zadaje różne pytania po to, aby ustalić, co wydarzyło się w rodzinie i jak wpłynęło to na życie jej członków. Czasem depresja rodzica przyczynia się do tego, że dziecko traci jego zainteresowanie. Młody człowiek próbuje wyrwać opiekuna z matni poprzez akty autoagresji. Samookaleczenia zmuszają rodzica do tego, aby zajął się dzieckiem i nie spędzał całego dnia w łóżku.
Pierwsze sesje koncentrują się wokół pytań, które mają pomóc w skonstruowaniu mapy relacyjnej. Aby terapia systemowa zakończyła się sukcesem, rodzina musi być gotowa na uznanie, że Pacjent Identyfikowany tylko reaguje na zaburzenie równowagi. Wszyscy jej członkowie powinni czuć się odpowiedzialni za ten stan i potraktować wskazówki specjalisty jako przydatne. Każdy zmieniając swoje zachowanie, może przywrócić homeostazę w systemie, ponieważ każda akcja rodzi reakcję. W rezultacie nie tylko Pacjent Identyfikowany poczuje się lepiej lub przestanie sprawiać trudności wychowawcze, ale skorzysta na tym cała rodzina.
Terapia psychoanalityczna i jej podstawowe założenia
Terapia psychoanalityczna opiera się na cyklicznych spotkaniach, które mają miejsce 2-3 razy w tygodniu. Kolejne sesje pozwalają zidentyfikować oraz nazwać nieuświadomione potrzeby, konflikty wewnętrzne, wzorce relacyjne i traumy. Wiele z nich rzutuje na zachowanie człowieka, utrudniając mu awans zawodowy, rozwój intelektualny czy wchodzenie w zdrowe związki. Terapia psychoanalityczna nie sprawdzi się u osób, które cenią sobie szybkie efekty, gdyż ma charakter długoterminowy.
Podczas sesji terapeuta psychoanalityczny dokładnie przygląda się temu, co ma do przekazania pacjent, interpretując jego przejęzyczenia, sny, przypadkowe skojarzenia i wzorce zachowań. Następnie dzieli się swoimi spostrzeżeniami, ale wystrzega się udzielania konkretnych porad.
W trakcie spotkań obserwuje się przenoszenie wzorców relacyjnych z wczesnego dzieciństwa na terapeutę. Pozwala to psychoanalitykowi dotrzeć do źródła problemów pacjenta. Jednocześnie spotkania ze specjalistą stymulują aktywność mózgu. Pokazują pacjentowi, jak budować relacje międzyludzkie w prawidłowy sposób. Terapia psychoanalityczna pozwala dostrzec, co blokuje rozwój i pomaga lepiej poznać siebie. Każdy tworzy swój obraz w oparciu o świadome wspomnienia. Nie wszystkie ważne wydarzenia pozostają w ludzkiej pamięci, gdyż niektóre miały miejsce we wczesnym dzieciństwie lub zostały wyparte jako zbyt bolesne. Funkcjonują one w podświadomości i oddziałują na zachowanie.
Jakie zalety ma terapia poznawczo-behawioralna?
Terapia poznawczo-behawioralna przypadnie do gustu osobom, którym zależy na wprowadzeniu szybkich zmian w dotychczasowym życiu i podniesieniu jego jakości. Opiera się na założeniu, że człowiekiem kierują utrwalone schematy myślowe. Podczas sesji terapeuta pomaga pacjentowi rozpoznać nieadaptacyjne wzorce i zastąpić je przekonaniami o bardziej realistycznym charakterze. Przeformułowania poznawcze można uzyskać dzięki wysokiej plastyczności mózgu. Np. osoba, która postrzega innych ludzi jako zagrożenie, podczas terapii CBT zyskuje szerszy i bardziej adekwatny obraz rzeczywistości. W omawianym nurcie wykorzystuje się dialog sokratejski, ekspozycję, zapis myśli i zadania domowe.