Syndrom sztokholmski to termin używany przez psychologów i nazwany syndromem sztokholmskim jest obecny w literaturze od ponad 50 lat. Zamiennie używa się nazewnictwa „przywiązanie z pojmania”. Po raz pierwszy został użyty w 1973 roku po głośnym napadzie na bank w Sztokholmie. Tego określenia użył kryminolog i psycholog – Nils Bejero. Przez syndrom sztokholmski rozumiemy odczuwanie sympatii, zrozumienia i solidarności z osobą, która jest powodem cierpienia ofiary. Czasami dzieje się tak, że syndrom sztokholmski osiąga taki stopień, że osoba krzywdzona zaczyna pomagać i współpracować ze swoim oprawcom, by ten uniknął kary i konsekwencji za swoje czyny.

Czym właściwie jest syndrom sztokholmski?
Mianem syndromu sztokholmskiego określa się stan psychiczny, który jest reakcją na bardzo silny stres i powstaje na skutek silnego doświadczenia, np. porwania, uprowadzenia, więzienia, zaangażowania w sektę, mobbingu lub znęcania się w toksycznym związku. Osoba zdominowana zaczyna tłumaczyć i usprawiedliwiać swojego oprawcę, a wszystkie próby interwencji z zewnątrz będzie traktowała jako atak na swojego „opiekuna”. Psychologia rozumie taką reakcję organizmu jako mechanizmy obronne. Taki zabieg powoduje, że mózg ofiary jest mniej zdenerwowany, przestraszony i dochodzi do pewnego rodzaju adaptacji psychiki. Żeby przetrwać, potrafimy zaakceptować różne, nawet ekstremalne warunki.
W jakich warunkach wykształca się syndrom sztokholmski?
Najczęściej taka relacja ma miejsce, kiedy oprawca krzywdzi i stosuje przemoc psychiczną i fizyczną. Ofiara nie chce widzieć możliwości ucieczki, a także uświadamia sobie, że jej przeżycie, jest zależne od kata. Na szczęście, ten syndrom nie wykształca się u wszystkich osób, które doznały trudnego przeżycia czy traumy. Istotne są różne predyspozycje no psychiczne. Objawy syndromu sztokholmskiego wykształcają się w określonych warunkach, zazwyczaj:
-zauważa i eskaluje wszystkie możliwe, pozytywne cechy oprawcy. Może to być na przykład zgoda na skorzystanie z toalety, podanie czegoś do picia lub wyrażenie zgody na jej prośbę.
-Musi zaistnieć sytuacja, w której ofiara zauważy i zrozumie, że jej dobro, a nawet życie jest całkowicie zależne od osoby dominującej.
-Osoba jest poniżana, zniewolona i całkowicie zależna od oprawcy. Nie widzi możliwości ucieczki ze związku partnerskiego bądź w wyjątkowych sytuacji- ucieczki fizycznej, uwolnienie się.
Jakie objawy przejawia osoba uzależniona od swojego oprawcy?
Syndrom sztokholmski może ujawniać się nie tylko u osób więzionych, przetrzymywanych, ale także u tych, które czy tkwią w toksycznych relacjach partnerskich. Najczęściej osoba z podejrzeniem syndromu sztokholmskiego wykazuje następujące objawy:
-staje po stronie kata,
-nie zauważa, że jest krzywdzona (fizycznie albo psychicznie-w toksycznych związkach miłosnych),
-tłumaczy i usprawiedliwia oprawcę,
-bagatelizuje i lekceważy swoją krzywdę,
-podziela poglądy kata,
-nie potrafi uciec, ani odejść (ze związku),
-opowiada się po stronie oprawcy,
-odpycha i nie akceptuje oferowanej pomocy z zewnątrz.

Syndrom sztokholmski w związku
Syndrom sztokholmski przejawia się nie tylko u osób, które są przetrzymywane, więzione i uprowadzone. Może rozwinąć się także u osób tkwiących w toksycznych relacjach partnerskich. Takie relacje zazwyczaj są oparte na przemocy fizycznej lub psychicznej. Oprawca przekonuje swoją ofiarę, że działa dla jej dobra, regularnie przejawiając pozytywne gesty w stronę osoby krzywdzonej. Mogą to być na przykład prezenty lub wspólne spędzanie czasu. Kat maskuje tym samym przemoc, jaką używa wobec ofiary i utwierdza ją w tym, że nie zdoła uciec. W takich związkach ofiara zaczyna tłumaczyć oprawcę i przejmuje jego perspektywę. Zaczyna także zmieniać swoje zachowanie, staje się uległa, wszystko po to, by nie zdenerwować i nie prowokować swojego partnera. Ten odcina swoją ofiarę od innych osób, by nie wpłynęły one na jej spostrzeganie i ogląd sytuacji. W takich momentach nieoceniona jest pomoc najbliższych i okazanie należytego wsparcia. Bardzo często potrzebna jest pomoc profesjonalisty, ponieważ takie nastawienie ofiary może wynikać ze strachu o własne życie, a jej zachowanie to mechanizm obronny mózgu.
Leczenie syndromu sztokholmskiego
Bardzo trudno jest dotrzeć do osoby cierpiącej na syndrom sztokholmski, ponieważ taka osoba w ogóle nie chce pomocy i współpracy z kimś z zewnątrz. Takie osoby potrzebują wsparcia i opieki psychologa, który uzmysłowi problem. Okazywanie pomocy polega przede wszystkim na emocjonalnym odseparowaniu ofiary od sprawcy. Na całe szczęście syndrom sztokholmski można w pełni wyleczyć i przywrócić osobę cierpiącą do pełni wartościowego życia. Wymaga to jedynie czasu, cierpliwości oraz zaangażowania.
Przemoc w szkole, czy dotyka Twojego dziecka? Jak wyczuć czy nic mu nie grozi?
Zgodnie z danymi przemoc w szkole jest coraz większym problemem w polskich placówkach oświaty. Media zasypują wręcz informacjami o bójkach, terrorze słownym i fizycznym, a nawet atakach na innych uczniów. Zastanawiasz się, czy Twoje dziecko jest bezpieczne? W takim razie koniecznie sprawdź, czy może być ofiarą agresji ze strony rówieśników bądź nauczycieli.

Jakie są rodzaje przemocy w szkole?
Zwróć uwagę na to, że wiele sytuacji, które z pozoru mogą Ci się wydawać niegroźne, prawnie są uważane za przemoc szkolną. Dlatego musisz wiedzieć, jakie zachowania są niebezpieczna i wymagają reakcji z Twojej strony. Dzięki temu pomożesz dziecku, ale też zapobiegniesz groźnym konsekwencjom, z jakimi mierzą się ofiary agresji.
Do najważniejszych form przemocy szkolnej należy:
- Bezpośrednia przemoc fizyczna – w tym przypadku możesz wymienić m.in. bicie, kopanie, niszczenie własności Twojego dziecka, przezywanie, wyśmiewanie, wymuszanie pieniędzy, a także plucie popychanie i szarpanie.
- Bezpośrednia przemoc słowna i niewerbalna – tutaj musisz zwrócić uwagę na m.in. plotkowanie, ośmieszanie, grożenie, wykonywanie nieprzyzwoitych gestów, a także wyśmiewanie i komentowanie o charakterze erotycznym.
- Pośrednie formy przemocy – ten rodzaj przemocy odnosi się do celowego izolowania Twojego dziecka od grupy oraz namawianie osób trzecich do agresji względem kolegi bądź koleżanki ze szkoły.
Jak sprawdzić, czy dziecko jest celem przemocy w szkole?
Zauważ, że każde dziecko może w nieco inny sposób reagować na przemoc w szkole. Przede wszystkim zależy to od stopnia nasilenia nękania, ale również od wsparcia ze strony rówieśników, którzy np. chodzą do tej samej klasy. Jednak z czasem nawet wsparcie kolegów i koleżanek nie jest wystarczające. W takiej sytuacji zaczynają pojawiać się lub nasilać pierwsze oznaki tego, że Twoje dziecko jest gnębione. Dowiedz się zatem, jakie objawy przemocy są najczęstsze, a dzięki temu zaczniesz reagować w razie pojawienia się takiego problemu.

Niechęć do szkoły
Twoje dziecko coraz częściej sygnalizuje Ci swoją niechęć do szkoły? W takim razie musisz dowiedzieć się, jakie są przyczyny tego zachowania. Zazwyczaj najmłodsi próbują właśnie w ten sposób uniknąć prześladowców. Dlatego tak ważne jest to, żebyś nie lekceważył oznak tego, iż dziecko czuje lęk przed pójściem na lekcje. Postaraj się szczerze z nim porozmawiać, a przy okazji zapewnij o wsparciu z Twojej strony, bez względu na to, co jest przyczyną niechęci do szkoły.
Problemy zdrowotne
Bardzo ważne jest także to, że organizm dziecka w jasny sposób może przekazywać Ci informacje o pojawieniu się przemocy w szkole. Zazwyczaj pierwszymi oznakami są bóle somatyczne brzucha lub głowy. W takim przypadku konieczna jest wizyta u lekarza, a dzięki temu wyeliminujesz inne przyczyny nagłych problemów zdrowotnych.
Jednak, jeżeli pediatra lub inny specjalista nie postawi żadnej diagnozy, to udaj się do psychologa. Być może dziecko będzie bardziej otwarte w rozmowie z obcą osobą.
Zmiana w zachowaniu
Zazwyczaj dobre kontakty z rówieśnikami sprawiają, że dzieci są wesoły, radosne i bardziej otwarte. Jednak jakiekolwiek problemy w relacjach z innymi osobami wpływają na pogorszenie ich nastroju. Jeżeli dostrzegasz takie zmiany, to postaraj się odkryć, jakie są tego przyczyny. Być może to po prostu jakaś drobna kłótnia, ale nigdy nie lekceważ takich sytuacji. W końcu sprawa nie musi być tak błaha, jak Ci się wydaje.
Nie zapomnij także o tym, że terroryzowane dziecko z czasem staje się coraz bardziej przestraszone i zamknięte w sobie. Dlatego potrzebne jest nie tylko Twoje wsparcie, ale przede wszystkim cierpliwość. Tylko wtedy pociecha uzna, że może Ci naprawdę zaufać.
Problemy ze snem
Zauważasz u swojego dziecka nieustanne problemy ze snem? Pamiętaj, że jednym z objawów nękania jest właśnie bezsenność. Alarmującą oznaką jest też niechęć do pójścia spać. Taka sytuacja jest głównie związana z obawą przed nastaniem kolejnego dnia, który wiąże się z nową dawką agresji ze strony rówieśników.
Poza tym zwróć uwagę na częste występowanie koszmarów sennych. Dlatego, jeżeli dostrzeżesz taki problem, który będzie ciągle powracał, to zareaguj.

Pogorszenie wyników w nauce
Kolejną niezwykle istotną oznaką przemocy w szkole są gorsze wyniki w nauce. Choć tak naprawdę kiepskie oceny mogą być też związane, chociażby z problemami z przyswojeniem jakichś materiałów, to jednak nie zawsze tak jest. Bardzo często zdarza się tak, że dziecko w ten sposób chce Ci coś zakomunikować i pokazać, że z czymś sobie nie radzi. Właśnie dlatego musisz się dowiedzieć, czy przyczyną jest agresja ze strony innych uczniów lub nauczycieli.
Ważne jest także to, iż gorsze stopnie czasami są odzwierciedleniem podwyższonego poziomu stresu. Jednak nie ma to związku z kolejnymi sprawdzianami i kartkówkami, tylko właśnie z negatywną sytuacją w szkole. Zatem koniecznie obserwuj swoje dziecko, a w razie jakichkolwiek negatywnych zmian staraj się dowiedzieć, jaka jest tego przyczyna.