Pracoholizm, gdy praca to uzależnienie

Kult pracy, który był domeną Japończyków i Amerykanów, dotarł też do Polski. Przez to też dziś pracujemy nie tylko po to, żeby zarobić na swoje utrzymanie, ale też dla własnych ambicji, przez presję otoczenia, brak asertywności, przymus poświęcania się dla pracy itd. Jeśli przy tym wszystkim praca staje się centrum Twojego życia, czujesz się przepracowany, ale nie potrafisz uwolnić się od ciągłego sprawdzania e-maili i myślenia o pracy, to istnieje spore prawdopodobieństwo, że borykasz się z uzależnieniem od pracy, czyli z pracoholizmem. Sprawdź, czym się to objawia i jak z tym walczyć. Kiedy mówimy, że pracoholizm to uzależnienie od pracy?

Jak odróżnić pracoholizm od osoby zaangażowanej w pracę?

Musisz wiedzieć, że nie każda osoba, która chętnie bierze nadgodziny i spędza nieprzeciętnie dużo czasu w pracy, jest pracoholikiem. Potocznie bardzo często używa się tego pojęcia nadwyrost.

Jednak według psychologii pracoholizm to przede wszystkim zaburzenie związane z silnym, wewnętrznym przymusem. Można tutaj porównać pracoholika do alkoholika. Ten drugi sięga ponownie po alkohol, bo odczuwa wewnętrzną pokusę, której nie jest w stanie się oprzeć. Podobnie jest z pracoholikiem, który czuje, że musi wykonać kolejne obowiązki zawodowe, a jeśli tego nie zrobi, to odczuwa wiele negatywnych emocji, takich jak gniew, smutek, wyrzuty sumienia. Jak widzisz, nadal może to być spory problem, a uzależnienie od pracy może tak samo, jak alkoholizm odbić się negatywnie na zdrowiu psychicznym, stosunkach rodzinnych oraz zdrowiu.

Pracoholik a osoba zaangażowana w pracę

Oto co łączy i dzieli takie osoby:

• Po pierwsze zarówno pracoholik, jak i osoba, która jest silnie zaangażowana, uznają pracę, jako ważną część swojego życia. Wówczas poświęcają na nią wiele energii i czasu.
• Różnica jest jednak w tym, że osoby silnie zaangażowane w swoje życie zawodowe, nie czują wewnętrznego przymusu do wykonywania obowiązków zawodowych w porównaniu do pracoholików. Osoby, które nie są uzależnione od pracy, mogą być ambitne, marzyć o awansie, mieć trudną sytuację finansową lub też może po prostu lubią to, co robią.
• Istotną różnicą między takimi osobami jest również satysfakcja w pracy. W przypadku pracoholizmu takie osoby odczuwają potrzebę wiecznego perfekcjonizmu, a nawet jeśli wykonają zadania w taki sposób, to nadal nie czują satysfakcji czy zadowolenia z siebie. W przeciwieństwie do osób, które są silnie zaangażowane w swoją pracę. Takie osoby po wykonaniu zaplanowanych celów i zadań czują przypływ pozytywnej energii, ekscytację i motywację do dalszego działania.
• Pracoholik czuje wewnętrzne wyrzuty sumienia, gdy nie pracuje, a do tego wszystkiego w okresie wolnym od pracy czuje napięcie, którego nie jest w stanie zwalczyć. Osoba silnie zaangażowana w pracę, która zaplanowała z wyprzedzeniem wolne, nie odczuwa negatywnych emocji z tym związanych. Zamiast tego wykorzystuje ten czas, aby nadrobić zaległości w innych sferach swojego życia i naprawdę odpocząć.
• Pracoholicy znacząco ograniczają kontakty międzyludzkie i koncentrują się jedynie na znajomych z pracy. Nie mają też czasu i chęci na aktywności pozazawodowe. W przypadku osób o silnym zaangażowaniu w stosunku do pracy ta kwestia wygląda różnie. Wiele osób jest w stanie zachować równowagę w kontaktach z rodziną i przyjaciółmi spoza pracy a pracą i osobami, z którymi pracują. Jednak częściej prawda jest taka, że liczba znajomych, a nawet członków rodziny, z którymi utrzymują kontakt, znacznie się zmniejsza, bo trudno im pogodzić sferę prywatną z zawodową na równi.

Jakie są skutki związane z pracoholizmem?

Gdy cały Twój dzień i świat krążą wokół pracy, to prędzej czy później zaczynasz borykać się z licznymi negatywnymi skutkami.

• Pracoholicy nie mają czasu na życie prywatne. Dlatego oddalają się od rodziny, zaniedbują dzieci i małżonków.
• Zaniedbują również pasje pozazawodowe, nie mają czasu na uprawianie sportu i spotykanie się z przyjaciółmi oraz z rodziną. Pracoholicy mają problem, aby odnaleźć się w codziennych sprawach rodzinnych. Dlatego spora część chorych to rozwodnicy lub single.
• Osoba uzależniona od pracy często czuje się niezrozumiana przez otoczenie. Mają wrażenie, że są niedoceniani.
• Ciągłe życie w stresie, napięciu i z trudnościami związanymi z korzystaniem z czasu wolnego sprawia, że pracoholicy są narażeni również na konsekwencje zdrowotne. Ta grupa osób bardzo często boryka się z takimi chorobami jak nerwica, depresja, stany lękowe, zaburzenia krążenia, bezsenność czy też choroby wieńcowe.
• Chęć przezwyciężenia napięcia i presji, jaką sami na siebie nakładają, sprawia, że wiele osób uzależnionych od pracy, sięga po używki w postaci alkoholu czy narkotyków, np. po amfetaminę, która ma zwiększyć ich produktywność. W konsekwencji prowadzi to jednak do zmniejszenia produktywności i efektów w pracy. Pracoholicy borykają się wtedy z silnymi, negatywnymi emocjami, tracą pewność siebie i wtedy postanawiają pracować jeszcze intensywniej.

Jak pomóc pracoholikowi?

Pracoholicy często nie dostrzegają, z jak dużym problemem mają do czynienia. Dlatego też w większości przypadków rozpoczynają leczenie dopiero w momencie, gdy są w krytycznej fazie swojego uzależnienia. Gdy są wycieńczeni, mają problemy zdrowotne lub zostają zwolnieni czy też wywierają na nich presję członkowie rodziny.

Oczywiście im szybciej nastąpiłoby rozpoczęcie leczenia, tym terapia trwałaby krócej, a efekty byłyby szybciej widoczne.

Jednak ważne jest przede wszystkim to, aby w ogóle dostrzec problem i zacząć leczenie. Pierwszym krokiem powinna być psychoterapia. Sposób leczenia i przebieg terapii będzie jednak dostosowany do podłoża pracoholizmu oraz do tego, z jakimi innymi problemami boryka się obecnie uzależniona osoba. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, często oprócz pracoholizmu występują coraz bardziej nasilone objawy depresji, stanów lękowych czy nerwicy. Tych problemów również będzie dotyczyć psychoterapia. Być może konieczne będzie wtedy zażywanie środków farmakologicznych, które staną się wsparciem w procesie zdrowienia.

Etapy psychoterapii pracoholików

Jednak to właśnie psychoterapia odgrywa kluczową rolę w procesie wychodzenia z uzależnienia od pracy. Zazwyczaj przebiega ona w 3 etapach:

• Etap 1. – na tym etapie psychoterapii bardzo ważna jest szczera rozmowa, której celem będzie odkrycie, co jest przyczyną uzależnienia od pracy. Chory podczas terapii powinien również zrozumieć, jakie ma potrzeby i jak reaguje w różnych fazach uzależnienia. Poza tym zyskuje bardziej szczegółową wiedzę na temat pracoholizmu, objawów i faz uzależnienia, a także zagrożeń, na które jest narażony.
• Etap 2. – następnie istotna staje się koncentracja na emocjach pracoholika. Psychoterapeuta pomaga uzależnionemu w tym, aby potrafił nazywać i rozpoznawać emocje, które odczuwa. Poradzenie sobie z różnymi stanami emocjonalnymi jest kluczowe w tym, aby przejść do kolejnego etapu psychoterapii.
• Etap 3. – w tym momencie psychoterapii niezwykle ważne staje się przede wszystkim doprowadzenie do zmiany sposobu myślenia uzależnionego. Dzięki temu chory zaczyna dostrzegać, co dzieje się z nim, gdy uzależnienie ponownie chce przejąć kontrolę nad jego sposobem myślenia i w konsekwencji nad jego życiem. Bardzo ważne jest to, że pacjent w trakcie terapii uzyskuje narzędzia, pozwalające na większą kontrolę nad własnym umysłem. Do tego dochodzi również kształtowanie samokontroli, nauka radzenia sobie ze stresem oraz z negatywnymi myślami.