Uzależnienie emocjonalne – jak rozpoznać?

Uzależnienie emocjonalne od partnera czasem mylnie odbierane jest jako miłość lub oddanie drugiej osobie. Jednak zdrowy oraz szczęśliwy związek nie powinien powodować rezygnacji ze swoich marzeń, celów czy przekonań. Dlatego przekonaj się, jak rozpoznać uzależnienie emocjonalne, aby dowiedzieć się, czy Twój związek jest oparty na zdrowej relacji.

Czym wyróżnia się uzależnienie emocjonalne?

Uzależnienie emocjonalne przyczynia się do utraty samodzielności i całkowitej zależności od drugiej osoby. Może to dotyczyć relacji z partnerem bądź relacji na linii rodzic-dziecko, a nawet dwóch przyjaciół oraz pracownika i przełożonego.

W przypadku uzależnienia emocjonalnego druga osoba jest traktowana jak niezbędna do życia, bez której nie można normalnie funkcjonować. Dochodzi wtedy do absolutnej zależności, co dotyczy nawet samooceny. Niekiedy takie zachowania są mylne odczytywane jako miłość, poświęcenie oraz absolutne oddanie. Jednak, gdy jest mowa o uzależnieniu emocjonalnym, to dostrzegalne są trzy kluczowe elementy:

• Upojenie – relacja z drugą osobą jest traktowana jako niezbędna do dobrego samopoczucia, odczuwania szczęścia oraz stanu euforii.
• Dawka – uzależniona osoba chce mieć partnera na wyłączność, a do tego potrzebuje nieustannych dowodów przywiązania i ciągle chce o tym słuchać. Próby zwiększenia dystansu spotykają się ze skrajnymi reakcjami. Dostrzegalne jest wtedy zjawisko odłączania się pary od znajomych i przyjaciół, zupełnie tak jakby chcieli żyć w izolacji od społeczeństwa.
• Utrata własnej osobowości – uzależniona osoba nie jest w stanie krytycznie ocenić postępowanie swojego i drugiej osoby, nie potrafi nawet odpowiedzieć na proste pytanie „kim jestem?”. Po prostu wszystkie opinie zależą od zdania partnera.

Jakie są przyczyny uzależnienia emocjonalnego?

Zazwyczaj najbardziej narażone na uzależnienie emocjonalne są osoby, które miały problemy w budowaniu relacji międzyludzkich jeszcze w dzieciństwie. Doświadczenia z tego okresu mają decydujący wpływ na kształtowanie się osobowości. Zatem jeśli rodzice nie zaspokajali potrzeb dziecka dotyczących bezpieczeństwa, miłości, docenienia i akceptacji, to w przyszłości może mieć skłonność do zaniżania swojej samooceny. Zazwyczaj po to, żeby przypodobać się innym ludziom.

Problem związany z uzależnieniem emocjonalnym jest często dostrzegalny u młodych osób, pochodzących z dysfunkcyjnych rodzin. Gdy takie osoby wchodzą w relację z wychowawcą bądź inną troskliwą osobą, to dochodzi do powstania silnego przywiązania.

Jak rozpoznać uzależnienie emocjonalne?

Zgadzanie się na rzeczy, na które nie masz ochoty

Uzależnienie emocjonalne bardzo często wiąże się z silną potrzebą zadowolenia drugiej osoby. Nawet w sytuacji, gdy oznacza to rezygnację z samego siebie. W takiej sytuacji jesteś w stanie zrezygnować ze swoich pomysłów czy planów, aby całkowicie podporządkować się oczekiwaniom partnera. Zazwyczaj na samym początku dotyczy to drobnych spraw np. wakacji lub sposobu spędzania czasu wolnego, ale z czasem zaczyna odnosić się to do kolejnych sfer życia. W konsekwencji rezygnujesz ze spotkań ze znajomymi, zmieniasz hobby, jedzenia ulubionych posiłków, a nawet zmieniasz swoją garderobę.

Przyjęcie roli opiekuna

Bardzo często uzależnienie emocjonalne objawia się przyjmowaniem nowych ról w związku. Dlatego w pewnym momencie zamiast partnerskiej relacji, zmieniasz się w opiekuna ukochanej osoby. Przede wszystkim dotyczy to odpowiedzialności za większą część obowiązków partnera bądź partnerki. Niekiedy dochodzi nawet do dyrygowania drugą osobą.

Opieka staje się wszechogarniająca i zaczyna dotyczyć coraz to bardziej prozaicznych spraw typu umawiania na wizyty lekarskie, wybieranie ubrań, przygotowywanie posiłków czy nawet przypominanie o zobowiązaniach zawodowych i towarzyskich.

Pojawienie się strachu przed porzuceniem

Silne przywiązanie emocjonalne, które ma znamiona uzależnienia, objawia się nieustannym strachem o zakończenie związku. W konsekwencji cały czas szukasz sposobów na to, żeby przypodobać się drugiej osobie. Jednocześnie całkowicie lekceważysz swoje zdrowie psychiczne i fizyczne.

Zwróć uwagę na to, że strach jest odczuwalny nawet podczas spędzania czasu z partnerem bądź partnerką. Choć zazwyczaj towarzyszy uzależnionej osobie w momentach, gdy nie widzi się z ukochaną osobą. Takie momenty mogą powodować ogromny, a wręcz paraliżujący stres. Wtedy nawet kilka godzin spędzonych w pracy czy na zakupach stanowi spore wyzwanie. Po prostu uzależnienie emocjonalne sprawia, że nie jesteś w stanie zająć się codziennymi obowiązkami.

Utrata samodzielności

Silne uzależnienie skutkuje brakiem samodzielności. Stopniowo to partner lub partnerka zaczyna podejmować wszystkie decyzje, a z czasem nie jesteś w stanie samodzielnie zająć się nawet prostymi sprawami. Dotyczy to naprawdę różnych sfer – zarówno emocji, jak i prozaicznych sytuacji typu robienie zakupów, zamawianie jedzenia oraz wybór nowych ubrań. Po prostu w każdym przypadku potrzebna Ci jest akceptacja i decyzja drugiej osoby.

Zazdrość i obsesyjne sprawdzanie partnera

Osoba uzależniona emocjonalnie chce przez cały czas kontrolować ukochaną osobę. Przede wszystkim ze względu na strach przed porzuceniem. Prowadzi to do tego, że nie jesteś w stanie w pełni zaufać partnerowi bądź partnerce, a zamiast tego sprawdzasz, z kim się spotyka, rozmawia czy spędza wolny czas. Dopiero taka kontrola zapewnia Ci chwilę spokoju, ale takie zachowanie prowadzi do poważnego ograniczenia wolności drugiej osoby, a wręcz do osaczenia.

Nieustanna kontrola jest męcząca dla obu stron – partnera i Ciebie. Może to również stanowić źródło kłótni czy nawet doprowadzić do rozstania.

Utrata hobby

Stopniowo wraz z rozwojem uzależnienia emocjonalnego tracisz inne zainteresowania. Na samym początku ograniczasz liczbę wyjść z domu, następnie rezygnujesz z kontaktów ze znajomymi, a później porzucasz wszystkie zajęcia, które odciągają Twoją uwagę od ukochanej osoby. W konsekwencji okazuje się, że cały swój wolny czas poświęcasz swojemu partnerowi. Nadmierne zainteresowanie w połączeniu z rolą opiekuna sprawia, że wszystko inne traci dla Ciebie jakikolwiek sens.

Jak walczyć z uzależnieniem emocjonalnym?

Najważniejszym krokiem podczas leczenia uzależnienia emocjonalnego, jest przyznanie się do problemu, a przede wszystkim uświadomienie sobie tego, jak toksyczna jest ta relacja. Trwanie w takim związku może sprawić, że obie strony będą potrzebowały psychologicznego wsparcia – zarówno uzależniona osoba, jak i partner bądź partnerka. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest terapia, ponieważ to właśnie dzięki niej nauczysz się w prawidłowy sposób zbudować zdrową relację oraz poczucie własnej wartości.

Wyjście z toksycznej relacji jest trudne, a kluczowym krokiem jest uniezależnienie się. Przede wszystkim dotyczy to możliwości wyrażania swoich emocji, przekonań oraz wypowiadania własnego zdania. Szczególnie wtedy, gdy różni się od tego, co sądzi partner bądź partnerka. Terapia poznawczo-behawioralna pokaże Ci, że w związku dużo ważniejsza jest autentyczność i zaufanie od pozorów czy ciągłej kontroli. Tylko wtedy zbudujesz szczęśliwą oraz trwałą relację.

Istotnym elementem leczenia uzależnienia emocjonalnego jest znalezienie źródła problemu, aby specjalista mógł rozpocząć naprawę nieprawidłowych schematów zachowań. W końcu to właśnie one wpływają na rozwój problemów, a przede wszystkim utrudniają tworzenie zdrowych relacji.

Terapia może mieć charakter indywidualny lub być skierowana do par. Wtedy opiera się na rozmowie. Wysłuchanie słów każdej ze stron pozwala partnerom na jeszcze lepsze zrozumienie wzajemnych emocji, co jest dobrym krokiem do uzdrowienia relacji.